शेतात फवारणी करणारा फ्लाइंग फार्मर ड्रोन

सुरुवातीच्या काळात खेळणी म्हणून वापरत आलेल्या ड्रोन द्वारे आपण लग्नकार्यात छायाचित्रण करताना पाहिले आहे तसेच ड्रोनद्वारे शस्त्रे पाठवण्याच्या किंवा हेरगिरी केल्याच्या बातम्या येऊलागल्या, पण आता त्याचे दृश्य पूर्णपणे बदलले आहे. लव्हली प्रोफेशनल युनिव्हर्सिटी (LPU) च्या कृषी तज्ञांनी 40 विद्यार्थ्यांसह अशा बहुउद्देशीय ड्रोनची रचना केली आहे जी शेतकऱ्यांसाठी खूप उपयुक्त ठरेल.

अनेक महिन्यांच्या मेहनतीनंतर तयार करण्यात आलेल्या या ड्रोनचे नाव ‘फ्लाइंग फार्मर’ असे ठेवण्यात आले आहे. या ड्रोनमुळे कोणताही शेतकरी कधीही फसणार नाही, असा दावा एलपीयूचे कुलपती अशोक मित्तल यांनी केला आहे.

फ्लाइंग फार्मरचे फायदे
● बॅटरीवर चालणारे हे ड्रोन पूर्ण चार्ज केल्यावर 25 मिनिटांपर्यंत उडू शकते.
● ड्रोनची किंमत सुमारे 10 हजार ते 15 हजार असेल.
● याच्या मदतीने शेतकरी पिकावर चांगल्या पद्धतीने फवारणी करू शकतात.
● फ्लाइंग फार्मर हवेत उडेल आणि पूर किंवा वादळामुळे झालेल्या नुकसानीची अचूक माहिती शेतकऱ्याला देईल.
● तसेच पिकाला किती पाणी लागले याचे थेट चित्र पाहून शेतकरी त्यानुसार सिंचन करू शकतात.
● त्यामुळे पिकाच्या उत्पादनातही सुधारणा होईल.
● याचा उपयोग शेतीच्या कामात अनेक प्रकारे करता येतो.
● हे ड्रोन कॉम्प्युटर व्हिजन अल्गोरिदम आणि इन्फ्रारेड सेन्सर्ससह प्रोग्राम केलेले आहे.
● तणाचे नेमके ठिकाण शोधून त्याची माहिती शेतकऱ्याला पाठवते.

फ्लाइंग फार्मरची उपयुक्तता
हे 2 प्रकारे उपयुक्त मानले जाते. एक, कीटकनाशकांचा अपव्यय थांबेल. दुसरे म्हणजे, कीटकनाशकांच्या अतिवापरावरही नियंत्रण येईल. येत्या सहा महिन्यांत हा ड्रोन शेतकऱ्यांसाठी बाजारात उपलब्ध करून दिला जाईल.

फ्लाइंग फार्मर’ ड्रोनची वैशिष्ट्ये
● 10 लिटर पर्यंत फवारणी करेल
● 15 ते 20 मिनिटांत हा ड्रोन एकावेळी 10 लिटरपर्यंत कीटकनाशकाची फवारणी करू शकतो.
● कीटकनाशकांची फवारणी पिकावर समान प्रमाणात करता येते.
यामुळे कीटकनाशकाचा अतिवापर होणार नाही.
● शेतकरी फवारणी थेट टीव्ही स्क्रीनवर पाहू शकतात.

भारतातील ड्रोन नियम
संरक्षण दृष्टीने महत्वाच्या इमारतींच्या परिसरात ड्रोन उडवण्यास बंदी आहे.

1 डिसेंबर 2018 पासून डिजिटल स्काय प्लॅटफॉर्मद्वारे लागू केलेल्या रिमोटली पायलटेड एअरक्राफ्ट सिस्टम (RPAS) च्या ऑपरेशन्ससाठी ड्रोन रेग्युलेशन्स 1.0 घोषित केले गेले, केवळ दिवसा-दिवसाच्या व्हिज्युअल लाइन-ऑफ-साइट आणि कमाल 400 फूट उंचीवरील ऑपरेशन्स सक्षम करते. एअर स्पेस रेड झोन (उड्डाणाची परवानगी नाही), यलो झोन (नियंत्रित एअरस्पेस) आणि ग्रीन झोन (स्वयंचलित परवानगी) मध्ये विभागली गेली आहे. Statistics MRC या US-आधारित सल्लागार कंपनीच्या अभ्यासानुसार, 2015 मध्ये जागतिक ड्रोन मार्केट USD 5.93 अब्ज होते आणि 2022 पर्यंत USD 22.15 बिलियन पर्यंत वाढण्याचा अंदाज आहे, जो 20% वाढीचा दर दर्शवितो.